Donatı Çelikleri Tarih: 01 December 2016
Deprem kuşağında yer alan ülkemizde, son 20 yılda meydana gelen depremlerde yıkılan binaların büyük bölümünde;
- Projeden sapmalar olduğu,
- Zemin etüdünün gereğince yapılmadığı,
- Deprem yönetmeliğine uygun olmayan düşük kalitede beton ve demir kullanıldığı,
- Kullanılan çelik miktarının yetersiz olduğu ve uygun ebatlarda kullanılmadığı,
- Kolonlarda nervürlü demir kullanılması gerekirken, düz yüzeyli yuvarlak inşaat demiri kullanıldığı,
- Demir işçiliğinin zayıf ve özensiz olduğu,
- Betonarmede elenmemiş dere kumu kullanıldığı ve
- Kullanılan agreganın nizami olmadığı
hususları bilirkişi raporlarına yansımıştır. Depremlerde, maddi ve manevi kayıpların asgariye indirilebilmesi için, yukarıdaki eksikliklerin giderilerek, binaların projeye uygun bir şekilde, kontrol ve denetimleri aksatılmadan inşa edilmesi uygun olacaktır.
Betona gömülmüş olan ve donatı malzemesi olarak kullanılan, yüzeyinde betonla kenetlenmeyi (aderansı) artırıcı nervürler veya eğilimli çıkıntılar bulunan nervürlü çeliğin kaymaya karşı mukavemeti veya aderansı özellikle, deprem bölgelerindeki binalarda ve darbe yüküne maruz kalan yerlerde hayati önem taşımaktadır.
Bilindiği gibi; betonun basınç dayanımı yüksek, çekme dayanımı ise çok düşüktür. Çekme kuvvetleri betonu çatlatır. Betonarme elemanlarda, betonun basınca olan dayanımını arttırmak amacıyla, çekme kuvvetlerini karşılamak ve çatlakları sınırlamak için, çekme bölgelerine çelik çubuklar (donatı) yerleştirilir. Betonarmede beton ile çeliğin birbirine kaynaşmış olarak birlikte çalışması şarttır. Aksi takdirde, çelik betondan sıyrılacak, çekme kuvveti alamayacak, beton çatlayacak ve göçme olacaktır.
Büyük çaplı çubukların, (32 mm.den büyük) küçük çaplı çubuklara göre, daha gevrek olmalarından dolayı, başka bir deyişle, gevrek malzemelerin deprem yüküne maruz kaldıktan sonra, kalıcı deformasyona uğraması sebebiyle, deprem bölgelerinde kullanılmaları oldukça sakıncalıdır. Bu nedenle, projede belirtilen çaplarda çubuk kullanılması ve proje dışına çıkılmaması gerekmektedir.