01 Kasım 2023

 ÇELİK ÜRETİMİ

2023 yılının Eylül ayında Türkiye’nin ham çelik üretimi,  geçen yılın aynı ayına göre %8,4 oranında artışla 2,9 milyon ton oldu.

Ocak-Eylül döneminde ise üretim %10,1 oranında azalışla 24,5 milyon ton seviyesinde kaldı.

ÇELİK TÜKETİMİ

Nihai mamul tüketimi Eylül ayında, 2022 yılının aynı ayına kıyasla %30,3 artışla 2,8 milyon ton, Ocak-Eylül döneminde ise %18,5 artış ile 28,9 milyon ton oldu.

DIŞ TİCARET

 İhracat

Eylül ayında çelik ürünleri ihracatı, 2022 yılının aynı ayına göre, miktar yönünden %23,3 oranında azalışla 1,1 milyon ton, değer yönünden ise %31,1 azalışla 780,1 milyon dolar oldu.

Ocak-Eylül döneminde, 2022 yılının aynı dönemine kıyasla ihracat, miktar itibariyle %39,7 azalışla 7,5 milyon ton, değer itibariyle ise %47,4 azalışla 6,1 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti.

İthalat

2023 yılının Eylül ayında çelik ürünleri ithalatı, 2022 yılının aynı ayına göre, miktar yönünden %10,9 artışla 1,2 milyon ton, değer yönünden ise, %5,8 azalışla 1,1 milyar dolar olarak gerçekleşti.

Ocak-Eylül döneminde, 2022 yılının aynı dönemine kıyasla ithalat, miktar itibariyle %20,4 artışla 13,6 milyon ton, değer itibariyle %5,2 azalışla 11,7 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti.

Dış Ticaret Dengesi

2022 yılının dokuz ayında %93,8 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı, 2023 yılının aynı döneminde  %52,1 seviyesine geriledi.

 DÜNYA ÇELİK ÜRETİMİ

Dünya Çelik Derneği (worldsteel) tarafından açıklanan 2023 yılı Eylül ayı verilerine göre, dünya ham çelik üretimi, geçtiğimiz yılın aynı ayına kıyasla %1,5 azalışla 149,3 milyon ton, yılın ilk 9 ayında ise %0,1 artışla 1 milyar 406 milyon ton seviyesinde gerçekleşti.

Yılın ilk 9 ayında, Çin’in ham çelik üretimi, 2022 yılının aynı dönemine kıyasla  %1,7 artışla 795 milyon tona yükselirken, ikinci sırada yer alan Hindistan’ın ham çelik üretimi %11,6 artışla 104,1 milyon ton, Japonya’nın üretimi ise %3,6 oranında azalışla 65,4 milyon ton oldu.

DEĞERLENDİRME

Eylül ayında, yurt içi çelik talebinde, ağırlıklı olarak deprem bölgesi inşaat faaliyetlerindeki yoğunluktan kaynaklanan %30 oranındaki artışa rağmen, Türkiye’nin ham çelik üretimindeki artış %8,4 ile, 2,9 milyon ton seviyesinde kaldı. Yılın üçüncü çeyreğinde üretim rakamlarında gözlenen kısmi toparlanmaya rağmen, yılın ilk 9 ayında üretim %10 azalışla 24,5 milyon ton olarak gerçekleşti.

Dünyanın en büyük iki çelik üreticisi olan ve 9 aylık dönemde üretimlerini sırasıyla %1,7 ve %11,6 oranında artıran Çin ve Hindistan, küresel üretim artışında ciddi bir rol oynadı. Söz konusu ülkelerin kapasitelerinde yaşanan artış sonrasında, Çin’in iç piyasasında yaşadığı talep daralması nedeniyle ihracat piyasalarına yönelerek, ülkemize %65 artışla 2,7 milyon ton çelik ürünleri ihracatı gerçekleştirmesi, toplam çelik ürünleri ithalatımızın %20 oranında artışla 13,6 milyon ton seviyesine yükselmesinde etkili oldu. Diğer taraftan, devam etmekte olan enerji krizi, yüksek enflasyon, sıkılaşan ekonomik koşullar nedeniyle en çok ihracat gerçekleştirdiğimiz pazar olan AB’nin çelik talebinde yaşanan durgunluk, bölgeye olan ihracatımızın %44,7 oranında azalmasına sebep oldu. Bölge’den gerçekleşen ithalatımızın ise yalnızca %9,6 oranında gerilemesi ile birlikte, AB ile olan çelik dış ticaretimizdeki net ithalatçı konumumuz daha da güçlendi. Bu duruma ek olarak, geçmiş dönemlerde yoğun bir şekilde ihracat yaptığımız Orta Doğu, Kuzey Afrika ülkeleri, bugün sahip oldukları enerji ve hammadde avantajları sebebiyle, gerek ihracat pazarlarımızda gerekse iç piyasamızda yoğunluklarını artırmaya başladı. Tüm bu gelişmeler, çelik dış ticaretimizdeki açığın miktarda 6,1 milyon ton, değerde ise 5,6 milyar dolar seviyesine kadar yükselmesinde etkili oldu.

Geride bıraktığımız 9 aylık dönemde çelik ürünleri ihracatımızda %39,7’lik azalışa karşılık ithalatın %20,4 seviyelerine yükselmesi ve ithalatımızın %54’ünü oluşturan yassı ürün grubunda yeterli kapasite bulunmasına rağmen özellikle Uzakdoğu ülkelerinden dampingli fiyatlar ile gerçekleştirilen ithalattaki olağanüstü artışlar, 2022 yılının 9 aylık döneminde %65 olan kapasite kullanım oranının 2023 yılının aynı döneminde %57 seviyesine gerilemesine yol açtı.

Bu kapsamda Ticaret Bakanlığı tarafından 31 Ekim 2023 tarihinde Çin, Hindistan, Japonya ve Rusya menşeli “sıcak haddelenmiş yassı çelik” ithalatına yönelik olarak açılan damping soruşturması, olağanüstü seviyelerde artan ithalatın sınırlandırılması ve çelik sektöründeki kapasite kullanım oranlarının tekrardan eski seviyelerine yükseltilmesi doğrultusunda atılmış olumlu bir adım olarak görülüyor. Benzeri adımların, diğer çelik ürünleri için de atılmasının, sektörün cari işlem dengesindeki açığın kapatılmasına, önemli ölçüde katkı sağlayacağı değerlendiriliyor.