01 ŞUBAT 2024

 ÇELİK ÜRETİMİ

2023 yılının Aralık ayında Türkiye’nin ham çelik üretimi,  geçen yılın aynı ayına göre %21,2 artışla 3,2 milyon ton oldu. Yılın tamamında ise ham çelik üretimi %4,0 azalışla 33,7 milyon ton seviyesine geriledi.

ÇELİK TÜKETİMİ

Nihai mamul tüketimi 2023 yılı Aralık ayında, 2022 yılının aynı ayına kıyasla %5,0 artışla 3,0 milyon ton, yılın tamamında ise %17,1 artış ile 38,1 milyon ton oldu.

DIŞ TİCARET

 İhracat

2023 yılının Aralık ayında çelik ürünleri ihracatı, 2022 yılının aynı ayına göre, miktar yönünden %32,6 oranında artışla 1,1 milyon ton, değer yönünden ise %8,0 artışla 798,9 milyon dolar oldu.

2023 yılında, 2022 yılına kıyasla ihracat, miktar itibariyle %30,6 azalışla 10,5 milyon ton, değer itibarıyla ise %40,7 azalışla 8,3 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti.

İthalat

2023 yılının Aralık ayında çelik ürünleri ithalatı, 2022 yılının aynı ayına göre, miktar yönünden %15,3 azalışla 1,0 milyon ton, değer yönünden ise, %21,6 azalışla 895,3 milyon dolar olarak gerçekleşti.

2023 yılında, 2022 yılına kıyasla ithalat, miktar itibarıyla %15,5 artışla 17,1 milyon ton, değer itibarıyla %6,1 azalışla 14,6 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti.

Dış Ticaret Dengesi

Çelik ürünlerinde dış ticaret açığı 2022 yılındaki 1,6 milyar dolar seviyesinden, 2023 yılında 6,3 milyar dolar seviyesine yükseldi. İhracatın ithalatı karşılama oranı ise, 2022 yılında %89,6 seviyesinden 2023 yılında %56,6 seviyesine geriledi.

DÜNYA ÇELİK ÜRETİMİ

Dünya Çelik Derneği (worldsteel) tarafından açıklanan 2023 yılı Aralık ayı verilerine göre, dünya ham çelik üretimi, geçtiğimiz yılın aynı ayına kıyasla %5,3 azalışla 135,7 milyon tona gerilerken, yılın tamamında ise 1,8 milyar ton seviyesinde sabit kaldı.

2023 yılında, Çin’in ham çelik üretimi, 2022 yılına göre sabit kalarak 1,0 milyar ton seviyesinde gerçekleşti. İkinci sırada yer alan Hindistan’ın ham çelik üretimi %11,8 artışla 140,2 milyon tona yükselirken, Japonya’nın üretimi %2,5 oranında azalışla 87,0 milyon tona geriledi.

DEĞERLENDİRME

2023 yılının ilk yarısında, enerji fiyatlarının yüksek seyretmesinin, gelişmiş ülkelerin uygulamış olduğu sıkılaştırıcı para politikalarının gecikmeli etkisinin inşaat sektörü başta olmak üzere tüketim ve yatırımları zayıflatmasının ve Çin’deki emlak piyasasında yaşanan durgunluğun tesiri ile, dünya çelik üretimi yüzde 1,0 oranında daraldı. Yılın ikinci yarısında ise, hammadde fiyatlarındaki düşüş, enerji fiyatlarındaki dalgalanmaların azalması, sürdürülebilirlik ve karbonsuzlaşma çerçevesinde yapılan altyapı yatırımlarının artması ve Çin hükümetinin çelik sektörünü destekleyici adımlar atması ile birlikte dünya çelik üretiminde yüzde 1,0’lık bir toparlanma gerçekleşti. Böylece, 2023 yılında dünya çelik üretimi, 1,8 milyar ton seviyesinde sabit kaldı.

Türkiye’nin ham çelik üretimi ise, 2023 yılının ikinci yarısında, 2022 yılının aynı döneminde düşük üretim miktarlarının sebep olduğu baz etkisi ile %10,4 büyüyerek 16,1 milyon tondan 17,8 milyon tona yükseldi. Yılın ikinci yarısında, deprem faciasından sonra tesislerimizin tekrar üretim faaliyetlerine başlaması, enerji girdi maliyetlerinin makul seviyelere gerilemesi ve 6 milyon ton civarındaki kapasite artırımı ile birlikte kademeli toparlanma gösteren ham çelik üretimimiz, Aralık ayında da yıllık bazda %21,2 artış gösterdi. Böylece; Ülkemiz, Aralık ayında dünyanın en büyük 10 çelik üreticisi arasında üretimi en fazla artış gösteren ülke oldu.  Ancak,  yılın ilk yarısında, üretimde yaşanan  %16,3’lük gerileme nedeniyle,  yılın tamamında ham çelik üretimimiz %4,0 azalışla, 2022 yılındaki 35,1 milyon ton seviyesinde 33,7 milyon ton seviyesine geriledi.

Diğer taraftan, 2023 yılında çelik ürünleri ihracatında %30,6, ham çelik üretiminde ise %4,0 azalış varken, ithalatın %15,5 artması, Ülkemizde %50’ye yaklaşan atıl kapasiteye rağmen, tüketimde yaşanan %17,1 oranındaki artışın, yurtdışına transfer edildiğini ortaya koydu. 2021 yılı esas alındığında, ihracattaki düşüş %47,0, ithalattaki artış %15,5 olarak gerçekleşti.

31 Ekim 2023 tarihinde Çin, Hindistan, Japonya ve Rusya menşeli “sıcak haddelenmiş yassı çelik” ithalatına yönelik damping soruşturması başlatılmasının ardından, 31 Aralık 2023 tarihli Resmi Gazete bildirimi ile filmaşin ithalatında geçici koruma önlemi uygulanmasına dair karar açıklandı. Bu adım, çelik ürünleri ithalatının azaltılması ve yerli üretimin teşvik edilmesi açısından önemli bir adım olarak değerlendirilmektedir. Benzer tedbirlerin, yeni yılda devlet destekli ve dampingli diğer çelik ürünleri ithalatına karşı da alınmasının, sektörün sürdürülebilirliğine ve yerli üretimin desteklenmesine katkı sağlayacağı değerlendirilmektedir.

2023 yılında nihai mamul tüketimi, %17,1 oranında artışla 38,1 milyon ton gibi rekor bir seviyeye ulaştı. 2024 yılında iç talepteki artış eğiliminin devam edeceği, böylece tüketimin, yılın ikinci yarısında devreye giren yatırımları destekleyeceği ve devam eden yatırımların tamamlanmasına katkı sağlayacağı değerlendirilmektedir. Böylece, 2024 yılında, mevcut kapasiteler ile birlikte, 2021 yılında ulaşılan 40,4 milyon tonluk üretim seviyesine ulaşılması, jeopolitik gerilimlerin ve dünya ticaretini etkileyen faktörlerin etkisinin azalması ile birlikte, ihracat pazarlarında etkinliğimizin arttırılması ve 2022 yılındaki 15,2 milyon tonluk ihracat seviyesinin geride bırakılması hedeflenmektedir.

Bununla birlikte, Kızıldeniz’deki krizin, son dönemde artan navlun fiyatlarının ve jeopolitik risklerin, özellikle Yemen gibi çatışmaların yoğun yaşandığı bölgelerdeki ihracat pazarlarımızı olumsuz yönde etkileyebileceği değerlendirilmektedir. Bu nedenle, AB’nin koruma önlemleri ve SKDM kapsamında alınması muhtemel vergiler göz önünde bulundurulduğunda, Kuzey Afrika gibi gelişmekte olan alternatif pazarlardaki ihracat payını artırmaya yönelik çabalar önem kazanmaktadır.